سعادت: دریافت مالیات از بنگاه های کرونازده بیکاری را افزایش می دهد، بجای تولیدکننده، از دلال مالیات بگیرید - آناسی

گروه اقتصادی خبرنگاران، یکی از مهمترین و پر طمطراق ترین شعار های دولت ها اخذ اقتصادیات از فراریان اقتصادیاتی و آوردن اقتصادیات به اقتصاد کشوراست، اما همانطور که اشاره شد این موضوع در حد شعار باقی مانده است، این که چرا ایران برخلاف بیشتر کشور های دنیا قادر به یافتن فراریان اقتصادیاتی و اخذ اقتصادیات نیست قصه پرغصه ای است که احتیاج به تفصیل ندارد و همه مردم به نوعی با پشت پرده های چنین ناتوانی آشنا هستند. امروز اقتصاد کشور در شرایط بحرانی است لذا انتظار دریافت اقتصادیات از گروه های یاد شده خواست زیادی از دولت نیست. رحمان سعادت؛ اقتصاددان و عضوهیئت علمی دانشگاه سمنان در این تبادل نظر اهمیت دریافت اقتصادیات از دلالان و واسطه گران و فراریان اقتصادیاتی را با ارائه راه حل شرح داده است.

آیا دولت می تواند انتظار دریافت اقتصادیات از بخش خصوصی و اصناف حتی در چندین ماه پس از غلبه بر کرونا را داشته باشد؟

سال 99 نه تنها در اقتصاد ایران بلکه برای اقتصاد دنیا سال ویژه ای است، سالی که علاوه بر مسائل و چالش هایی که بر سلامت عده زیادی از مردم دنیا وارد کرد اقتصاد ها را تحت تاثیرات منفی قرار داد و منجر به هم ریختن بسیاری از معادلات اقتصادی شد. یکی از مهمترین معادلاتی که کووید 19 در ایران آن را به هم زد اخذ اقتصادیات در سال جدید بود. دولت تحریم شده ای که قادر به فروش نفت و کسب درآمد نفتی نیست در سال گذشته بر آن شد تا بخش مهمی از بودجه امسال را براساس اخذ اقتصادیات ببند، لذا اقتصاد بدون نفت با تکیه بر درآمد های اقتصادیاتی نه تنها مورد نظردولت، بلکه مورد تاکید کل حاکمیت نهاده شد. از این رو دولتمردان بر آن بودند تا چرخشی به سمت درآمد های اقتصادیاتی داشته باشند که تا حدودی بتوان اقتصاد بدون درآمد های نفتی را اداره کرد. مقارن شدن سال 99 با اپیدمی بیماری کرونا موجب بر هم خوردن برنامه های اقتصادیاتی دولت شد، با آن که دولت تصمیم داشت از ابتدای امسال بحث اخذ اقتصادیات را به صورت جدی دنبال کند، اما تعطیلی واحد های فراوریی و اقتصادی کشور یک ماه قبل از سال نو منجر به کاهش درآمد فعالان اقتصادی و در نهایت عدم دریافت اقتصادیات توسط دولت شد. در حالی که دولت امیدوار بود با درآمد های اقتصادیاتی بخشی از کسری بودجه خود را جبران کند، اما کرونا شرایط را به ضرر دولت و صد البته فعالان اقتصادی تغییر داد؛ لذا تغییر شرایط مانع از اخذ اقتصادیات در امسال شده است و عدم مشخص زمان سرانجام این شرایط دولت را برای حساب کردن روی درآمد های اقتصادیاتی در چالشی اساسی قرار داده لذا دولت تا زمانی که شرایط کسب و کار ها به پیش از اسفند ماه بازنگردد نمی تواند حسابی برای اخذ اقتصادیات از بخش خصوصی باز کند، به تعویق افتادن ماه ها پرداخت اقتصادیات فعالین اقتصادی بعید نیست و دست دولت از این محل تا اطلاع ثانوی بسته است.

یعنی اخذ اقتصادیات تا چندین ماه بعد از غلبه بر کرونا به ضرر فعالیت های مولد است؟

در شرایط کرونایی امروز بسیاری از بنگاه های خرد و متوسط و حتی بنگاه های عظیم اقتصادی خواستار دریافت یاری های حمایتی از دولت هستند بنابراین امکان و توان پرداخت اقتصادیات به دولت را ندارند؛ لذا اخذ اقتصادیات از این گروه در امسال لغو می گردد. اول امسال شاهد تناقض جدی در امر اخذ اقتصادیات بودیم، دولت از یک سو دیگر توانی برای پرداخت اقتصادیات وجود ندارد. بی شک در شرایط کنونی تاکید دولت بر اخذ اقتصادیات حتی در چندین ماه بعد از بازگشت اقتصاد به شرایط عادی اقتصاد را دچار یک رکود بی سابقه می نماید از این رو اخذ اقتصادیات از فراوری کنندگان، اصناف و فعالیت های متضررشده تا چندین ماه به منفعت کار، فراوری و اقتصاد کشور نیست. اگر دولت در ماه های اولیه بازگشت به شرایط عادی خواستار دریافت اقتصادیات از شرکت های فراوریی و حتی خدماتی باشد مسلما این بنگاه ها و شرکت ها برای کاهش فشار های اقتصادی حتی ممکن است به تعطیلی یا تعدیل کار و نیرو روی بیاورند، چنین فشاری به هیچ وجه به نفع کار و فراوری نیست، بنابراین عدم پرداخت اقتصادیات از سوی فراوری بهترین فرصت برای دریافت اقتصادیات از فعالیت های غیر مولد سود آوری است که فراریان اقتصادیاتی خوانده می شوند.

آیا در شرایط کنونی دولت تحریم شده بدون درآمد حق به جانب است یا مردم؟

ببینید در حال حاضر حق با مردم و بنگاه های اقتصادی است چرا که مردم دولت را برای زمان های بحرانی انتخاب نموده اند بنابراین از دولت انتظار دارند که در مواقع بحرانی در مسائل اقتصادی از این دست با آن ها مماشات کند. از سوی دیگر دولت باید دراین شرایط به نفع اقتصاد و جمع کثیری از مردم با اخذ اقتصادیات از افراد یا گروه هایی که تا کنون از پرداخت اقتصادیات سر باز زده اند وارد صحنه گردد، به عبارتی دولت نباید اجازه دهد فراریان اقتصادیاتی در شرایط کرونایی و رکود اقتصادی یک بار دیگر پنهان شوند. اخذ اقتصادیات از این گروه منوط به عزم جزم دولت است تا با اخذ اقتصادیات از فراریان اقتصادیاتی بنگاه هایی که نقش مثبتی در اقتصاد داشته اند پابرجا بمانند.

دولت برای انجام این مساله مهم چه تمهیداتی را باید در دستور کار خود قرار دهد؟

تشکیل کمیته ویژه ای از سوی دولت برای شناسایی افراد احتیاجمند از غیراحتیاجمند، شرکت ها و بنگاه های آسیب دیده از غیر آسیب دیده بسیار لازم است. قطعا دولت می داند چه افراد یا گروه هایی فرار اقتصادیاتی دارند. دراین مرحله قوه قضاییه باید پای کار و همراه دولت باشد و فراریان اقتصادیاتی را با قانون وادار به پرداخت اقتصادیات کند، نه تنها اقتصادیات فعالیت های این روز ها و ماه های گذشته، بلکه قوه قضاییه می تواند با همراهی دولت اقتصادیات دلالی های سال های قبل را به انحاء مختلف از آن ها احصاء کند، لذا در حالی که دولت با مردم و فراوری کنندگان آسیب دیده تساهل به خرج می دهد به همان اندازه برای افرادی که سالیان سال از پرداخت اقتصادیات خوداری کردند باید سخت گیری اعمال کند. بسیاری از اقتصاددانان معتقدند اگر اقتصادیات بخش اقتصادی پنهان، فعال گردد اداره کشور بدون احتیاج به درآمد های فروش نفت خام امکان پذیر است. درآمد های سرشار اقتصادیاتی از این بخش بسیار یاری کننده خواهد بود تا در نهایت ذخایر اقتصادیاتی آینده خوبی را پیش روی اقتصاد کشور رقم بزند. تساهل در حوزه بخش های آسیب پذیر و مولد بسیار واجب و سخت گیری برای دلالان و فراریان اقتصادیاتی بسیار لازم است. همه مردم می دانند که پرداخت اقتصادیات از وظایف مهم شهروندی به شمار می رود، اما در مقابل انتظار دارند دولت برای دریافت اقتصادیات از همه پایه های اقتصادیاتی استفاده نموده و از همه افراد بویژه پردرآمد ها همانند سایر کشور ها به به شکل عادلانه اقتصادیات اخذ کند.