رتبه بندی دانشگاه های دولتی تحت نظارت وزارت علوم اعلام شد، معرفی برترین دانشگاه های کشور - آناسی

به گزارش گروه دانشگاه خبرنگاران، محمدجواد دهقانی سرپرست پایگاه استنادی علوم دنیا اسلام ISC گفت: از اواخر سال 98 با ابلاغ رسمی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری عملاً ارزیابی و رتبه بندی دانشگاه ها و مؤسسات پژوهشی کشور را با شاخص ها و معیار های مصوب کارگروه تخصصی رتبه بندی در وزارت علوم آغاز کرد.

وی اضافه کرد: رهبر معظم انقلاب در ملاقات دانشگاهیان در ماه رمضان سال 98 بر ضرورت ارزیابی و رتبه بندی دانشگاه ها تاکید فرموده و بر معین معیار ها و مزیت های لازم برای رتبه بندی به منظور ارتقاء کیفی دانشگاه ها و ایجاد رقابت مثبت تاکید نمودند.

دهقانی اظهار کرد: هرچند در طول 10 سال گذشته رتبه بندی دانشگاه ها و مؤسسات پژوهشی کشور توسط گروه رتبه بندی پایگاه استنادی علوم دنیا اسلام انجام می شد، اما در سال 99 رتبه بندی و ارزیابی دانشگاه های دولتی تحت نظارت وزارت علوم با معیار ها و شاخص های جدید و نیز روش شناسی کاملاً متفاوت نسبت به قبل و نیز با هماهنگی و نظارت کامل کارگروه تخصصی رتبه بندی در وزرات عتف توسط پایگاه استنادی علوم دنیا اسلام (ISC) انجام گرفت و نتایج آن اعلام شد.

وی اضافه کرد: هر چند تلاش و تلاش های بی نظیر تمامی دانشگاه ها و مؤسسات پژوهشی در رشد و شتاب علمی در عرصه های بین المللی به خصوص در سال های اخیر و همزمان با تشدید تحریم های بین المللی قابل تقدیر است، با این حال بر اساس اسناد بالادستی نظیر نقشه جامع علمی کشور و سیاست های کلان علم و فناوری ضرورت توجه و تاکید بر تمام ابعاد توسعه علمی و مأموریت های چندجانبه دانشگاه ها به خصوص تاکید به نقش و حضور دانشگاه ها و مؤسسات پژوهشی کشور در جامعه، اثر گذاری مالی و اجتماعی، توجه به مهارت افزایی و کار آفرینی، توسعه و گسترش شرکت های دانش بنیان و اشتغال زایی، بین المللی سازی آموزش عالی و مشارکت های بین المللی در آموزش و پژوهش، تاکید به ترویج فرهنگ شاگرد پروری و مسائل فرهنگی و اسلامی و حضور پر رنگ اساتید و دانشجویان در کرسی های نظریه پردازی و ... سبب می گردد به مساله رتبه بندی و ارزیابی دانشگاه ها به صورت متمایزی نگریسته گردد.

سرپرست ISC در ادامه گفت: در این رتبه بندی، معیار های کلی در ارزیابی و رتبه بندی دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی در 6 حوزه آموزش (با وزن 30 درصد)، پژوهش (با وزن 25 درصد)، فناوری و نوآوری (با وزن 20 درصد)، بین المللی سازی (با وزن 10 درصد)، اثرگذاری مالی (با وزن 10 درصد) و خدمات اجتماعی، زیر ساخت و تسهیلات (با وزن 5 درصد) است که هر کدام از این معیار های اصلی، به تعدادی شاخص اصلی و زیر شاخص تقسیم می شوند که عملکرد دانشگاه در هر یک از آن ها به صورت جداگانه ارزیابی می گردد.

تعداد شاخص های به کار گرفته شده در رتبه بندی جدید 104 شاخص و زیر شاخص است که در جدول زیر بر اساس هر معیار اصلی نشان داده شده است:

وی در ادامه گفت: بر اساس روش شناسی جدید و بر مبنای شاخص های مصوب کارگروه تخصصی رتبه بندی در وزارت علوم، اطلاعات مورد احتیاج رتبه بندی دانشگاه ها و مؤسسات پژوهشی از سه طریق جمع آوری شده است: اطلاعات پژوهشی که جمع آوری آن بر عهده گروه رتبه بندی پایگاه استنادی دنیا اسلام است، خود اظهاری دانشگاه ها که به وسیله تکمیل پرسشنامه الکترونیکی رتبه بندی توسط رابطین در دانشگاه ها به دست می آید و نیز بعضی اطلاعات آموزشی که به وسیله وزارت علوم یا سازمان های زیر مجموعه در اختیار گروه رتبه بندی قرار داده می گردد.

دهقانی گفت: روش شناسی رتبه بندی به صورت کامل در وب سایت رتبه بندی پایگاه استنادی علوم دنیا اسلام در دسترس دانشگاه ها قرار خواهد گرفت. بر اساس روش شناسی موجود، کلیه اطلاعات جمع آوری شده در سال های 95 الی 97 بوده است. دلیل انتخاب این بازه زمانی تکمیل کلیه اطلاعات مورد احتیاج در شاخص ها و معیار های مورد احتیاج بوده است.

وی ادامه داد: در رتبه بندی سال 99، مجموعاً تعداد 103 دانشگاه حضور داشتند که اطلاعات آن ها مورد آنالیز و ارزیابی نهاده شد و بر اساس مأموریت هر یک دسته بندی شده و مورد رتبه بندی نهاده شده اند. تفاوت این دسته بندی با رتبه بندی سال های پیش، در دسته بندی دانشگاه های علوم کشاورزی به صورت مستقل است. آمار حضور دانشگاه ها بر اساس نوع دانشگاه به توضیح زیر است:

سرپرست ISC گفت: با توجه به اینکه رتبه بندی با روش شناسی جدید برای اولین بار در سال 99 اجرا شده است، بدون تردید در بعضی موارد ممکن است سوالات و ابهاماتی وجود داشته باشد که تلاش خواهد شد اطلاعات و جزئیات کامل به وسیله داشبورد اختصاصی در وبگاه ISC در اختیار دانشگاه ها قرار گیرد. با این حال کلیه پیشنهاد هایی که توسط بعضی دانشگاه ها ارسال شده جمع آوری شده تا در سال آینده در کارگروه تخصصی رتبه بندی در وزارت عتف آنالیز و مد نظر قرار گیرد.

مهم ترین چالش موجود در رتبه بندی امسال

دهقانی ادامه داد: مهم ترین چالش موجود در رتبه بندی امسال عدم اطلاعات کافی، شفافیت و نیز مستندات در شاخص های آموزش، نوآوری، فناوری، اثر گذاری مالی و نیز خدمات اجتماعی، زیر ساخت و تسهیلات بود؛ که به طور خاص به بعضی موارد عدم ارسال اطلاعات کامل و مستندات مربوط به بخش خود ارزیابی توسط بعضی دانشگاه ها، عدم دقت لازم در تکمیل پرسشنامه در پروفایل دانشگاه ها از جمله آمار مربوط به شاخص های نسبت تعداد خاتمه نامه های تقاضا محور، تجاری سازی فناوری، کارآفرینی، ارتباط با صنعت و جامعه، قرارداد های ارتباط با صنعت و جامعه و نیز شاخص های مرتبط با زیرساخت و تسهیلات و امکانات دانشگاه، عدم ارسال اطلاعات ضروری نظیر تدوین دوره نوآوری در آموزش، مهارت افزایی در آموزش، بازنگری برنامه های درسی، تدوین برنامه های درسی به مدیریت آموزشی وزارت عتف و در نتیجه عدم کامل بودن اطلاعات بعضی از دانشگاه ها در این خصوص اشاره نمود.

سرپرست ISC گفت: از آنجا که این اطلاعات از اهمیت زیادی برخوردار بوده و بعضی از دانشگاه ها موارد را تکمیل و یا مستندات را ارائه نکرده بودند در فرایند رتبه بندی مسائل زیادی ایجاد و موجب تأخیر در اعلام نتایج شد. امید است در سال آینده با هماهنگی بیشتر وزارت عتف با دانشگاه ها و نیز ارائه هدایت های لازم برای شفاف سازی کامل در پرسشنامه و نیز دریافت دقیق اطلاعات مورد احتیاج، این چالش ها رفع و دقت کافی در این خصوص اجرا شده تا خطای ناشی از این کار به کمترین میزان ممکن برسد.

دهقانی ادامه داد: نتایج رتبه بندی سال 99 با توجه به تصمیم کارگروه تخصصی رتبه بندی بر اساس چند بخش مختلف از جمله دانشگاه های جامع، دانشگاه های صنعتی، دانشگاه های علوم کشاورزی و هنر و نیز به صورت درهمکرد دانشگاه های جامع و صنعتی محاسبه و منظور شده است.

وی اضافه کرد: در هر بخش با توجه به نزدیک بودن امتیازات و نیز رتبه های دانشگاه ها انتخاب بازه های رتبه ای به جای رتبه مطلق پیشنهاد و اجرا شده و بر این اساس، همه دانشگاه های حاضر در رتبه بندی به صورت بازه معین محاسبه و اعلام شده است.

دهقانی توضیح داد: بدین صورت که برای تمام دانشگاه های جامع تا رتبه 40، بازه های 10 تایی تعریف شده است. دسته اول 10 دانشگاه اول بوده که با توجه به امتیاز کسب شده در بازه رتبه ای (10-1) قرار دارند، دسته دوم 10 دانشگاه دوم هستند که در بازه رتبه ای (20-11) قرار دارند، دسته سوم 10 دانشگاه سوم هستند که در بازه رتبه ای (30-21) قرار دارند و دسته چهارم 10 دانشگاهی هستند که در بازه رتبه ای (40-31) قرار دارند و سایر دانشگاه ها در دسته پنجم و در رتبه 41+ قرار می گیرند.

وی اضافه کرد: در گروه دانشگاه های صنعتی، تمام دانشگاه ها در دسته های 5 تایی قرار می گیرند و دسته اول 5 دانشگاه اول هستند که در بازه رتبه ای (5-1) قرار دارند، دسته دوم 5 دانشگاه دوم هستند که در بازه رتبه ای (10-6) قرار دارند، دسته سوم 5 دانشگاه سوم هستند که در بازه رتبه ای (15-11) قرار دارند و سایر دانشگاه ها در دسته چهارم و در رتبه 16+ قرار می گیرند. در بخش درهمکرد دانشگاه ها نیز به شیوه بالا برای دانشگاه های صنعتی و جامع اعلام شده است با این تفاوت که برای این دانشگاه ها بازه های 15 تایی اعلام شده و دانشگاه هایی که در بازه رتبه ای 15-1 قرار دارند به عنوان دانشگاه های دسته اول معرفی شده اند.

دهقانی اظهار کرد: چنانچه دو یا چند دانشگاه دارای رتبه مشابهی باشند، تعداد دانشگاه ها در آن بازه بیشتر خواهد بود و به همین نسبت به عدد بازه بعدی اضافه خواهد شد، به عنوان مثال در رتبه بندی درهمکرد دانشگاه های صنعتی و جامع و در بازه رتبه ای 45-31 تعداد دانشگاه ها به جای 15 دانشگاه، 16 دانشگاه است و به همین دلیل بازه رتبه ای بعدی به جای 46 از 47 آغاز شده است.

دهقانی تاکید نمود: نکته ای که بیان آن حائز اهمیت است تفاوت صندلی دانشگاه ها در دو رتبه بندی دانشگاه های جامع و صنعتی با درهمکرد دانشگاه ها می باشد، بدین صورت که ممکن است دانشگاهی در رتبه بندی دانشگاه های جامع دارای رتبه بهتری نسبت به یک دانشگاه باشد، ولی در رتبه بندی درهمکرد در بازه رتبه ای پایین تری نهاده شده باشد. این تغییر در رتبه به دلیل شیوه نرمال سازی است که در هر شاخص نسبت به دانشگاه اول انجام می گیرد و با تغییر دانشگاه ها ممکن است دانشگاه اول تغییر کند و به دنبال آن رتبه دانشگاه هم تغییر کند.

دهقانی گفت: از مزیت های رتبه بندی فوق امکان ارتقای صندلی دانشگاه ها بر اساس اطلاع از نقاط ضعف خود و رفع کردن آن ها و نیز تاکید و استمرار در نقاط قوت در رتبه بندی برای سال های آینده است، بدین صورت که با توجه به اطلاعاتی که دانشگاه ها از نحوه عملکرد خود در رتبه بندی حاضر به دست می آورند می توانند به منظور عملکرد بهتر برنامه ریزی و سیاست گذاری داشته باشند.

وی اضافه کرد: دانشگاه ها می توانند با مراجعه به پروفایل خود جزئیات عملکرد را در هر شاخص ملاحظه نمایند، در ضمنً نتایج رتبه بندی در وب سایت رتبه بندی به آدرس ur.isc.ac برای عموم در دسترس است و روش شناسی آن نیز به صورت واضح در همین وبگاه قرار داده خواهد شد. گفتنی است رتبه تمام دانشگاه های هم بازه یکسان بوده و ترتیب قرار دریافت آن ها در هر بازه بر اساس حروف الفبا بوده است.

وی اضافه کرد: نکته قابل توجه این است که اساساً برای دانشگاه ها، رتبه بندی نباید به یک هدف تبدیل گردد بلکه ابزاری است که دانشگاه ها و مؤسسات پژوهشی را در طی جهت پیموده شده هدایت کند و با اطلاع از نقاط قوت و ضعف خود امکان اصلاح جهت و به خصوص حرکت در راستای توسعه علمی همه جانبه سازمان و در نتیجه کشور را معین نماید؛ لذا دقت گردد که وجود دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی در هر صندلی و رتبه موجب کاهش ارزش آن ها نخواهد شد و قطعاً با تاکید بر نقاط قوت و رفع کردن نقاط ضعف قادر خواهند بود در جهت مأموریت همه جانبه خود ادامه دهند.