زیبایی معماری کویر در بافت تاریخی بیده میبد - آناسی

داستان چیست؟

روستای کندوان بیدار بیده و بافت تاریخی آن نگاه رهگذرانی که از خیابان قاضی میرحسین به طرف بیده در حال عبور هستند را به خود جلب می کند، این محل تاریخی و کم نظیر به صورت تپه ای شنی است که فضای بین آن در اصل رودخانه ای است که قسمتهایی از جهت آن در طول سالیان متمادی پر شده و بر روی آنها خانه هایی بنا شده که در دو سوی این رودخانه از پایین به بالا کردهایی از معماری قدیم مانند راچینه (راه پله)، اتاقک، رف، طاقچه و فضاهای کنده شده در دل خاک بچشم می خورد.

با توجه به متون کتاب سیمای باستانی میبد نوشته سیدعبدالعظیم پویا محقق میبدی اصطلاح بوکن در گویش مردم میبد همان واژه بوم کن مرکب از 2 واژه بوم به معنی زمین و کندن است که جا و فضایی است که برای کاربری های گوناگون نظیر جان پناه و مسکن، انبار و نیز تامین سایر نیازها در دل زمین کنده شد.

در منطقه بیده میبد که اغلب از آن به عنوان روستا نام می برند، بناهای تاریخی دیگری مانند آسیاب آبی، مسجد زیرک، پیر چراغ، برج صاحب الزمان، آرامگاه سیدابوالقاسم، خانه برونی و بناهای متعدد دیگر وجود دارد که هر کدام از آنها با ویژگی های خاص معرف معماری کم نظیر مردمان این دیار است، این محله تاریخی همچنین دارای کوچه پس کوچه هایی است که بر روی آنها طاقهای ضربی بچشم می خورد.

به گفته اهالی بافت تاریخی بیده که بیشتر آنها کشاورز، دامدار و یا کارگر کارخانه هستند، حریم و محدوده روستای کندوان به علت آنکه هر لحظه بیم افتادن بچه ای از بلندی در این جهت وجود دارد، نیازمند ایمن سازی است.

حفظ، نگهداری و حراست از این بناهای و سازه های تاریخی و کم نظیر که تعدادی از آنها به ثبت ملی رسیده ، نیاز به همت و تلاش مردم و هم مسئولان دارد، با اینکه بارها درخواست ایمن سازی این جهت ارائه شده اما هنوز اقدامی برای آن انجام نشده و در پاره از موارد به محل تجمیع زباله تبدیل شده بود که با رسیدگی به این موضوع از ریختن زباله در این مکان جلوگیری شده است.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری میبد با برشمردن ویژگی های بافت تاریخی بیده میبد گفت: منطقه بیده یکی از سایتهای باستانی میبد شهرستان است و قدمت آن حدود 15 هزار سال پیش برآورد شده است.

رسول مشتاقیان افزود: بیشتر این منطقه که بر روی تراس طبیعی شهر بنا شده، ارگی بوده که در کنار خود خندق داشته و هم اکنون نیز قسمتهایی از این خندق وجود دارد و بعنوان خندق یا رودخانه بومکنی بیده معروف است.

وی با اشاره به تعداد زیادی بومکن که در رودخانه دیده می شود، گفت: این بومکن ها به عنوان سکونتگاه یا محل نگهداری دام استفاده می شد.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری میبد در ادامه از تلاش دهکمک بیده برای جمع آوری نخاله های این منطقه و احداث یک بومگردی در این منطقه تاریخی خبرداد و گفت: بنای مسجد زیرک که تنها مسجد بومکنی شهر و دارای معماری خاص و منحصر بفرد است با همکاری دهکمک، میراث فرهنگی و پایگاه پژوهشی بازسازی شده است.

مشتاقیان همچنین از بازسازی آسیاب آبی بیده خبرداد و شرح داد: این محله بافت تاریخی بی نظیر و منسجمی دارد و با توجه به مشارکتی که از سوی اهالی وجود دارد، بازسازی، کف سازی و بدنه سازی کوچه ها و بناها برای ایجاد انگیزه در مردم برای بازسازی خانه ها در دست پیگیری است.

وی همچنین گفت: البته با توجه به وسعت زیاد بافت و باغهای هم پیوند، برخی از خانه های درون این بافت به حال خود رها شده که با وجود حمایتهای میراث، صاحبان این خانه ها برای بازسازی آنها اقدام نمی کنند.

دهیار بیده نیز از بازسازی کوچه تودی، بخشی از رودخانه علی ها و مسجد زیرک با همکاری میراث و پایگاه پژوهشی خبر داد و گفت: بیش از 700 میلیون تومان برای بازسازیهای اجرا شده و بازسازیهای دیگری مانند آب انبار جواد و کوچه اصفهانی ها هزینه شده، اما اعتبارات دهیارها در این زمینه ناچیز است.

منصور کارگر ادامه داد: بازسازیهای اجرا شده در روستای کندوان بیده با هدف احیا و جلوگیری از تخریب بافت و کمک به گردشگری اجرا شده و از اهالی منطقه انتظار می رود در انجام بازسازی و رسیدگی به این بافت مشارکت بیشتری داشته باشند.

وی همچنین در خصوص توقف عملیات بازسازی روستای کندوان گفت: پایگاه پژوهشی بدلیل فقدان طرح جامع برای بازسازی، شکایتی را مطرح کرده که باعث توقف عملیات آن شد.

کارگر شرح داد: متاسفانه پایگاه پژوهشی تا به حال طرحی برای بازسازی این محدوده ارائه نداده و اقدامات بازسازیی اجرا شده به درخواست اهالی اجرا شده است.