فقدان حفاظت پس از ثبت ملی بناهای میراثی - آناسی

به گزارش خبرنگار با وجود پیگیری وزارت میراث فرهنگی و گردشگری درخصوص ثبت ملی بنا های تاریخی، هنوز خانه های ارزشمندی در مرکز وجود دارند که بدون حفاظت و بازسازی، دستخوش سرنوشت نازیبایی شده اند. خانه هایی که در لیست آثار ملی ثبت شده اند، اما چهره غم زده شان، خبر از دل شکسته آن ها می دهد.

از این قبیل خانه های رها شده، دور از چشم ما نیستند. به اسم نمونه، خانه شیخ فضل الله نوری، که تحت مالکیت اتحادیه کفاشان است، در سال 1398 در لیست آثار ملی به ثبت رسید. اما با وجود اثبات ارزش این بنا، نه از طرف مالک و نه از طرف میراث فرهنگی، اقدامی در جهت حفظ و بازسازی این بنا صورت نگرفته است.

برای پیگیری درباره دلیل بازسازی نشدن بعضی از خانه های تاریخی ثبت ملی، با مرتضی ادیب زاده، معاون میراث فرهنگی استان تهران، مصاحبه کردیم.

مرتضی ادیب زاده، معاون میراث فرهنگی استان تهران، در گفت و گو با خبرنگار بیان نمود: بناهای ثبت ملی یا تحت مالکیت دستگاه های دولتی، و یا دستگاه های خصوصی می باشند. بناهای تحت مالکیت دستگاه های دولتی، براساس قانون حفظ و احیا، دولت وظیفه دارد از بودجه های سالانه برای حفظ و بازسازی این آثار ملی، اعتباری را در نظر بگیرد.

وی اضافه نمود: در مورد بنا های تحت مالکیت بخش خصوصی، علاوه بر اینکه مالکین موظف به حفاظت از آن ها هستند، وزارت میراث فرهنگی هم با ارائه طرح های مشارکتی، آن ها را جهت بازسازی و باززنده سازی حمایت می نماید.

آینده بزرگترین خانه ایران در گرو تصمیم بانک آینده +تصاویر

ادیب زاده درباره نحوه ارائه تسهیلات حمایتی جهت بازسازی بنا گفت: در سال های گذشته تسهیلات حمایتی بازسازی به صورت نقدی در اختیار مالکان قرار میگرفته است، اما در حال حاضر این تسهیلات در قالب قرارداد های بازسازیی در اختیار مالکان خصوصی، جهت احیا و طرح اشتغال زایی تعلق می گیرد. به اسم نمونه در بازار تهران در قالب طرح های مشارکتی تیمچه حاجب الدوله به وسیله میراث فرهنگی، بامشارکت شهرداری و کسبه مورد بازسازی و حفاظت قرار گرفته است.

وی بعلاوه درباره بنا های واجد ارزش که ثبت ملی نشده اند، بیان نمود: با حفظ بخش ارزشمند این بنا ها در قالب طرح های میان افزا و توسعه ای محدود می توان از فضا های خالی مانند حیاط، زمین و ... در پیرامون بنا های واجد ارزش استفاده کرد. این نوع بهره برداری با رویکرد حفاظتی در کشور های دیگر هم مرسوم می باشد و در پی آن جداره ارزشمند حفاظت و بخش های فاقد ارزش نوسازی می گردد.

وی اضافه نمود: امروزه بنا های تاریخی صرفا بنایی فرسوده و رها شده نبوده و ارزش اضافه کرده ای پیدا کرده اند. در تهران هم چند سالی است این حرکت به وجود آمده است و مالکین به جای تخریب، درصدد هستند بنا را بازسازی کرده و آن را به فضا های فرهنگی، و یا کاربری های درخور هویت بنا تبدیل کنند. برای مثال خانه رهاوی در خیابان راهنمایی هم علیرغم دارا بودن رای دیوان جهت تخریب بنا، در حال حاضر درحال بازسازی هستند.

ادیب زاده درباره بنا هایی که به بازسازی آن ها رسیدگی نمی گردد، گفت: این بنا ها عمدتا مالک خصوصی دارند و رها شده اند. بعضی از این بنا ها حتی به دلایلی پلمپ شده و دارای پرونده های حقوقی می باشند.

به گزارش خبرنگار باوجود کوشش وزارت میراث فرهنگی بر ثبت ملی بنا های تاریخی دارای مالکیت خصوصی، جای خالی حمایت از این آثار، بعد از ثبت ملی به وضوح حس می گردد. اما در این میان، رضایت و همکاری مالک خصوصی، حرف اول را در مورد بازسازی بنا می زند. طبق قانون، میراث فرهنگی هم بدون رضایت مالک نمی تواند به شخصه برای بازسازی بنا اقدام کند. بعلاوه عدم حفظ و احیا بنا های تاریخی، درنهایت باعث ویرانی بنا شده و در این صورت، احتمال می رود خروج بنا از لیست آثار ثبت ملی امکان پذیر باشد.

گزارش از مرضیه میرزائی علی آبادی