از دلیل تا درمان اختلال چربی خون - آناسی

اختلال لیپید یا چربی خون

اختلال لیپید و کلسترول

برای شناخت اختلال لیپید ضروری است اطلاعات بیشتری درمورد کلسترول به دست آورید. دو شکل اصلی کلسترول در بدن لیپوپروتئین کم چگالی (LDL) و لیپوپروتئین پرچگالی (HDL) است.

لیپوپروتئین کم چگالی (LDL) که گاهی تحت عنوان کلسترول مضر از آن یاد می شود، در بدن فراوری و با مصرف غذاهای سرشار از کلسترول مانند گوشت قرمز و لبنیات به وسیله بدن جذب می شود. ممکن است LDL با سایر چربی ها و مواد خون ترکیب شود و عروق را مسدود سازد.

انسداد رگ ها گردش خون را کاهش می دهد و باعث بروز مسائل جدی اعم از بیماری قلبی، حمله قلبی یا سکته می شود. پزشکان توصیه می نمایند مقدار کلسترول در خون را کاهش دهید تا از عوارض احتمالی آن در امان بمانید.

کلسترول پرچگالی (HDL)، که گاهی کلسترول مفید نامیده می شود، قلب را مصون نگه می دارد. HDL کلسترول مضر را از رگ ها بیرون می راند. معمولا پزشکان توصیه می نمایند مقدار HDL موجود در خون را افزایش دهید.

اختلال لیپید و تری گلیسیرید

تری گلیسیرید نوعی چربی است که بخش زیادی از آن به وسیله مصرف غذا جذب بدن می شود. زمانی که بدن کالری اضافه را به صورت چربی ذخیره می نماید، تریگلیسیرید فراوری می شود. بعضی از انواع تری گلیسیرید برای عملکرد طبیعی سلول ضروری هستند اما میزان بیش از مقدار آن مضر است. درست مانند LDL، هرچه مقدار تری گلیسیرید نیز هر چه کمتر باشد بهتر است.1

علائم و نشانه های چربی خون بالا

هیچ روش واقعی برای آگاهی از اینکه آیا شما دیس لیپیدمی دارید - هیپرلیپیدمی یا هیپولیپیدمی - وجود ندارد ، مگر اینکه تابلوی لیپید انجام دهید. این شامل گرفتن خون در آزمایشگاه و تجزیه و تحلیل آن برای مقادیر LDL ، HDL و تری گلیسیرید است.

غیر از موارد خیلی شدید یا بعضی موارد نادر و مادرزادی دیس لیپیدمی ، اختلال چربی خون ، هیچ گونه علامتی در بدن ایجاد نمی نماید. در موارد نادر لیپیدهای بسیار زیاد ، برجستگی های زرد رنگ که به آن زانتوما (Xanthoma) گفته می شود ممکن است در اطراف چشم ، روی آرنج و زانو و حتی کف دست و پا، ظاهر شود.2

دلیل بالا رفتن مقدار کلسترول و تریگلیسیرید چیست؟

غذاهای سرشار از چربی، بعضی از بیماری ها و عوامل دیگر در بالا رفتن مقدار کلسترول و تریگلیسیرید موثرند. در ادامه به آنالیز هر یک از این عوامل می پردازیم.

1) غذا

دو نوع چربی باعث افزایش مقدار کلسترول می شود.

چربی اشباع شده

این نوع چربی مقدار کلسترول را افزایش می دهد. بعضی از غذاهای گیاهی مانند روغن خرما و نارگیل نیز حاوی چربی اشباع شده هستند. اما چربی اشباع شده بیشتر در محصولات حیوانی نظیر موارد زیر یافت می شود:

پنیر

شیر

کره

استیک

چربی ترانس

چربی ترانس از چربی اشباع شده بدتر است. زیرا مقدار LDL را افزایش داده و مقدار HDL را کاهش می دهد. بعضی از انواع چربی ترانس به طور طبیعی در محصولات حیوانی وجود دارد. دسته دیگر در غذاهای فرآوری شده که تحت فرآیند هیدروژناسیون قرار گرفته اند (مانند بعضی از انواع کره گیاهی و چیپس) یافت می شود.

2) بیماری ها

بعضی از بیماری ها روی مقدار کلسترول تاثیر می گذارند. ممکن است مقدار کلسترول خون در اثر مسائل زیر افزایش یابد:

دیابت

پرکاری تیروئید

سندرم متابولیک

سندرم کوشینگ

سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)

بیماری کلیوی

3) سایر عوامل

ازجمله دیگر عوامل افزایش مقدار کلسترول می توان به موارد زیر اشاره نمود:

ورزش نکردن

اگر به مقدار کافی ورزش نکنید، مقدار LDL بالا می رود. به علاوه، تحقیقات نشان داده ورزش باعث بالا رفتن مقدار HDL می شود.

سیگار

مصرف سیگار نیز مقدار کلسترول مضر را افزایش می دهد و باعث تشکیل پلاک در رگ ها می شود.

ژنتیکاگر بالا بودن مقدار کلسترول در خانواده شما وجود دارد، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این شرایط قرار می گیرید.

دارو

بعضی از داروها، مانند بعضی از انواع ملین ها، باعث افزایش مقدار کلسترول می شوند.

علائم افزایش کلسترول و تری گلیسیرید خون

معمولا افزایش مقدار کلسترول هیچ علامتی ندارد. بعد از این که کلسترول بالا باعث بروز آسیب جدی شود، علائم ظاهر می شود. مثلا، ممکن است علائم به صورت نشانه های بیماری قلبی مانند درد قفسه سینه (آنژین) یا حالت تهوع و خستگی مفرط ظاهر شود. یکی از پیامدهای عدم کنترل کلسترول حمله قلبی یا سکته است.3

اختلال لیپید چگونه تشخیص داده می شود؟

دکتر متخصص غدد برای مقدار گرفتن مقدار کلسترول آزمایش خون به نام پروفایل یا پانل لیپید را تجویز می نماید. این آزمایش مجموع کلسترول (LDL و HDL) و تری گلیسیرید را مقدار می گیرد. احتمالا پزشک از شما می خواهد حداقل 8 تا 12 ساعت قبل از انجام آزمایش چیزی به جز آب نخورید و یا ناشتا باشید.

واحد مقدار گیری کلسترول در پانل لیپید میلی گرم در هر دسی لیتر (mg/dL) است. مجموع کلسترول نباید بیشتر از 200 mg/dL باشد. در صورت تمایل می توانید اطلاعات بیشتری درمورد نتیجه آزمایش کلسترول به دست آورید.2

گزینه های درمان اختلال لیپید چیست؟

معمولا پزشک برای درمان و اصلاح مقدار کلسترول و تریگلیسیرید، مصرف دارو و تغییر سبک زندگی را پیشنهاد می دهد. بعلاوه ممکن است روش های مکملی را نیز تجویز کند.

1) دارو

برای درمان اختلال لیپید از انواع داروها استفاده می شود. در ادامه بعضی از مهم ترین این داروها را معرفی می کنیم.

استاتین

این دارو مانع از تشکیل ماده ای در کبد می شود که در فراوری کلسترول نقش دارد. سپس کبد کلسترول را از خون پاک می نماید. استاتین کلسترولی را که در رگ ها رسوب نموده نیز جذب می نماید. از جمله استاتین های متداول می توان به موارد زیر اشاره نمود:آتورواستاتین (لیپیتور)

فلوواستاتین (لزکول)

رزوواستاتین (کرستور)

سیمواستاتین (زوکور)

پراواستاتین

داروی مهارنماینده جذب کلسترول

این داروها با محدود ساختن توانایی جذب کلسترول غذایی به وسیله بدن مقدار کلسترول را کاهش می دهند. گاهی از این دارو همراه با استاتین استفاده می شود.

عامل کمپلکس ساز اسید صفراویاین داروها موادی به نام صفرا را که حاوی کلسترول است، حبس می نمایند و مانع از جذب دوباره آن در روده کوچک می شوند.

فیبرات

این داروها به کاهش مقدار تری گلیسیرید خون یاری می نمایند.

2) استفاده از مکمل ها

معمولا برای کاهش مقدار تری گلیسیرید و LDL از مکمل اسید چرب امگا-3، که به نسخه نیاز ندارد، استفاده می شود. اسید چرب امگا-3 نوعی چربی چند غیر اشباع (polyunsaturated) است که به طور طبیعی در ماهی چرب مانند سالمون یافت می شود.

روغن های گیاهی مانند کانولا و روغن زیتون نیز حاوی اسید چرب امگا-3 هستند. نیاسین نیز مقدار فراوری HDL را بالا می برد. شما می توانید بدون نسخه یا با تجویز پزشک نیاسین تهیه کنید.

3) تغییر سبک زندگی

داشتن رژیم غذایی سالم و ورزش کافی به کاهش مقدار کلسترول یاری می نماید. همین اقدامات از بروز اختلال لیپیدی جلوگیری می نماید.1

چگونه از افزایش مقدار کلسترول و تری گلیسیرید جلوگیری کنیم؟

انجمن قلب آمریکا (AHA) توصیه می نماید که برای سلامتی فقط باید شش درصد از کالری روزانه شما ناشی از چربی اشباع شده باشد. به علاوه، درصورت امکان باید از چربی ترانس دوری کنید. مصرف غلات کامل، میوه و سبزیجات نیز باعث کاهش مقدار کلسترول می شود.

از جمله دیگر راه های حفظ مقدار سالم کلسترول و تری گلیسیرید می توان به موارد زیر اشاره نمود:

نخوردن پوست ماکیان

مصرف گوشت کم چرب به مقدار متعادل

مصرف لبنیات کم چرب یا بدون چربی

مصرف چربی چند غیر اشباع و تک غیر اشباع به جای چربی اشباع شده و چربی ترانس

ورزش به صورت مداوم حداقل 4 روز در هفته، یا روزی نیم ساعت

از مصرف فست فود، هله هوله و گوشت فرآوری شده بپرهیزید.

به جای خوردن غذاهای سرخ شده، از غذاهای کبابی و آب پز بهره ببرید.3

پینوشتها

1.www.darmankade.com

2.www.ghalbeman.ir

3.www.payju.ir

منبع: راسخون