دلیل چروک شدن ساقه گیاهان چیست؟ [معرفی علل - آناسی

در این مقاله در خصوص علت چروک شدن ساقه گیاهان مختلف (از جمله زاموفیلیا، آئونیوم، یوکا، فیکوس و …) صحبت خواهیم کرد. به علاوه روش های پیشگیری و درمان این معضل را نیز به شما خواهیم گفت. تا خاتمه با ما همراه باشید!

نکات کلیدی

• چروک شدن گیاهان می تواند دلایلی همانند قارچ و انگل، آبیاری بیش از حد، نور زیاد و آفات خورنده ساقه داشته باشد.
• پژمردگی و کدر شدن گیاه از علائم اصلی چروک شدن آن به شمار می رود.
• در این شرایط اصلی ترین مرحله در درمان گیاه حدف کردن قسمت آلوده گیاه و خاک و ضدعفونی این نواحی محسوب می شود.

علت چروک شدن ساقه گیاهان

علت چروکی ساقه گیاهان علاوه بر نوع گیاه، به شرایط نگهداری از گیاه آپارتمانی شما نیز بستگی دارد. به صورت کلی می توان گفت چروک شدن ساقه ها هشداری برای شرایط سلامتی گیاه است. در اغلب موارد وقتی ساقه گیاه آغاز به پوسیدگی می نماید، ریشه آن نیز شرایط مناسبی ندارد. مسائل زیادی ممکن است باعث چروک شدن ساقه گیاهان شوند، اما بیشترین عامل خرابی به ریشه ها مربوط است. به همین علت در صورت برخورد با این مسئله معمولاً اول به سراغ ریشه ها می فرایند و شرایط آن ها را آنالیز می نمایند.

1. چروک شدن ساقه گیاهان ناشی از قارچ ها و انگل ها

یکی از علل چروک شدن ساقه گیاهان، قارچ ها و انگل ها و بیماری های ناشی از آن هاست. قارچ های fungi Rhizoctonia و Fusarium در خاک زندگی می نمایند و از آن جا به گیاه حمله ور می شوند. حمله آن ها به گیاه اغلب در شرایط نهال بودن گیاه صورت می گیرد. نشانه های این نوع از پوسیدگی بروز لکه هایی در قسمت پایینی ساقه در رنگ های متنوع (خاکستری، قهوه ای، سیاه یا قرمز) است. این بیماری منجر به پوسیدگی ریشه، پژمردگی و ضعیف شدن گیاه می شود.

قارچ دیگری که ممکن است باعث چروک شدن ساقه گیاهان شود، Sclerotinia sclerotiorum (کپک سفید) است. یکی از پاتوژن های گیاهی با بیشترین دامنه میزبان است که می تواند بیش از 350 گونه را درگیر کند. محصولات باغی مانند لوبیا، کلم، هویج، خیار، گشنیز، کاهو، خربزه، پیاز و نخود بیشتر مستعد ابتلا به این قارچ هستند.

قارچ Sclerotinia sclerotiorum خود را با 2 نشانه متضاد و متمایز نشان می دهد:

• یکی از علائم، لکه هایی با شکل نامنظم آغشته به آب است که روی ساقه، برگ و میوه گیاه خود را نشان می دهد. قارچ با ماده ای پنبه ای مانند (میسیلیوم قارچ) سطح گیاه را می پوشاند و به طور گسترده ای افزایش پیدا می نماید. درنهایت کل گیاه لزج شده و می میرد.
• علامت دیگر Sclerotinia sclerotiorum ضایعات متمایز و خشک روی ساقه و شاخه ها است. با رشد ضایعات و پخش شدن آن ها گیاه ابتدا زرد رنگ شده، سپس قهوه ای می شود و درنهایت از بین می رود.

در هر دو مورد در مراحل پیشرفته ممکن است متوجه یک توده کوچک و فشرده مشابه دانه سیاه شوید. این توده ها میسیلیوم سخت شده قارچ هستند.

2. علت چروک شدن ساقه گیاهان در خانواده خیار

در اعضای خانواده خیار ساقه ممکن است به وسیله یکی دیگر از پاتوژن های گیاهی انگلی به نام Phytophthora capsici (که بلایت Phytophthora را ایجاد می نماید) پوسیده شود. ضایعات آغشته به آبِ قهوه ای شده بافت گیاه را می میرانند. ضایعات کل کمربند ساقه را در برگرفته و منجر به پژمردگی قسمت بالایی گیاه می شوند.

پاتوژن در خاک زندگی می نماید، اما به وسیله آبیاری یا آب باران به گیاه منتقل می شود. در هوای گرم و مرطوب قارچ به سرعت توسعه می یابد و قادر است تنها در عرض چند روز گیاه را بکشد.

3. چروک شدن ساقه گیاهان به علت آبیاری بیش از حد

آبیاری بیش از حد یا خیس ماندن خاک به مدت طولانی یکی از دلایل رایج چروک شدن ساقه گیاهان است. آبیاری بیش از حد حتی در گیاهان رطوبت دوست هم ممکن است باعث معضل شود. بعلاوه ممکن است میزان و تعداد دفعات آبیاری صحیح باشد، اما زهکشی گلدان شما مناسب نباشد. در این شرایط نیز ریشه گیاه به مدت طولانی مرطوب به جای مانده و ساقه ها پوسیده می شوند.

برای پیشگیری از چروک شدن ساقه گیاهان در اثر مرطوب ماندن بیش از حد، ابتدا باید میزان آبیاری را کم کرد تا رطوبت گیاه کاهش یابد. سپس ریشه ها را چک نموده و در صورت خرابی یا پوسیده شدن، قسمت پوسیده را جدا نموده و مجدداً ریشه را درون خاک قرار دهید. در صورتی که شاخه ای از گیاه نیز آسیب دیده، قسمت آسیب دیده را از گیاه جدا می کنیم.

4. چروک شدن ساقه گیاهان ناشی از تابش آفتاب

اگرچه این مورد چندان رایج نیست، اما ممکن است گاهی پوسیدگی ساقه گیاهان ناشی از قرار گرفتن آن ها در معرض آفتاب داغ و خشکی بیش از حد گیاه باشد. خشکی بیش از حد آب درون ساقه را تبخیر نموده و باعث چروکیدگی آن می شود. در چنین شرایطی معمولاً آثاری از سوختگی روی برگ گیاه نیز به وجود می آید. اگر محیط گیاه اصلاح شود، اغلب بعد از چند هفته گیاه شرایط عادی پیدا خواهد نمود.

5. چروک شدن ساقه گیاهان به علت آفات خورنده و مکنده ساقه

گاهی اوقات آفات روی ساقه و برگ شیره گیاه را می خورند و باعث جمع شدن پوست ساقه و برگ می شوند. اگر چروک های روی ساقه به صورت نقطه ای باشند و علائمی مانند زخم های غیر عادی، ترشحات برجسته، توده های چسبنده و … نیز روی ساقه مشاهده شوند، به احتمال زیاد علت پوسیدگی ساقه وجود آفات خورنده روی ساقه است.

نشانه های کلی چروک شدن ساقه گیاهان

اگر متوجه شدید که گیاه شما به آرامی پژمرده می شود و برگ ها بدون علت مشخصی زرد یا کدر می شوند، یک علت احتمالی پوسیدگی ریشه و ساقه آن هاست. پژمرده و کدر شدن گیاه ممکن است به سرعت یا طی چند ماه اتفاق بیفتد. در این شرایط گیاه را از خاک بیرون بیاورید و ریشه آن را آنالیز کنید. اگر ریشه ها به جای رنگ سفید مایل به کرم یا برنزه، تیره به نظر می رسند، به احتمال زیاد پوسیدگی در آن ها رخ داده است. ریشه های پوسیده شده گاهی اوقات با تماس دست با آن ها می ریزند. ریزش ریشه در اثر لمس نشان می دهد که مشکل پوسیدگی در آن وجود دارد.

ممکن است ریشه سالم باشد، اما رنگ آن به تیرگی بزند. در این شرایط باید ببینید آیا ریشه محکم است یا خیر. اگر در لمس محکم باشد، یعنی پوسیده نیست. با این وجود بیشتر ریشه های سالم رنگ روشن دارند، به این معنی که به خوبی فعالیت نموده و به وسیله خاک غرقابی و با زهکشی ناکافی خفه نمی شوند. معمولاً اگر ریشه پوسیده باشد، ساقه گیاه نیز آغاز به قهوه ای یا تیره رنگ شدن می نماید.

درمان چروک شدن ساقه گیاهان

به محض این که متوجه پوسیدگی در ساقه یا ریشه گیاه خود شدید، باید اقدامات درمانی را انجام دهید. اگر در مراحل اولیه این مشکل به وجود آن پی ببرید، شانس بیشتری برای حل و درمان کامل آن خواهید داشت.

برای درمان چروک شدن ساقه گیاهان این مراحل را طی کنید:

• گیاه را از خاک جدا نموده و ریشه را زیر آب بشویید. تا جایی که ممکن است خاک های متصل به ریشه را بشویید و نگران ریشه های خشک شده ای که در طی این شستشو می ریزند، نباشید. با این وجود سعی کنید تا جای ممکن با گیاه ملایم باشید.
• با استفاده از یک قیچی باغبانی تیز و تمیز، تمام ریشه های آسیب دیده (که طی شستشو از بین نرفته اند) را جدا کنید. اگر گیاه به شدت دچار پوسیدگی ریشه شده باشد، ممکن است احتیاج باشد تا بخش زیادی از ریشه را جدا کنید.

  گاهی اوقات پوسیدگی به ساقه و برگ گیاه نیز نفوذ می نماید. در این شرایط بعد از برداشتن ریشه های آلوده، قیچی را با الکل تمیز کنید و یک سوم تا یک دوم برگ های گیاه را نیز کوتاه کنید. این کار موجب رشد مجدد سیستم ریشه و بازگشت سلامتی به آن خواهد شد.

• اگر گیاه گلدانی است، خاک آلوده گلدان را خارج نموده و خاک نو درون آن بریزید. اگر گیاه گلدانی نیست، آن را گلدانی کنید و خاک بستر باغ را با قارچ کش یا آفتاب گیری درمان کنید.
• بعد از بیرون ریختن خاک از گلدان، گلدان را با محلولی مرکب از 9 قسمت آب و یک قسمت سفیدنماینده بشویید. اگر قارچ کش دارید، ریشه های به جامانده را به آن آغشته کنید تا قارچ های احتمالی موجود در اطراف از بین بفرایند.
• اکنون که پوسیدگی ریشه درمان شده و گلدان را ضدعفونی نموده اید، گیاه را در مخلوط گلدان تازه و تمیز قرار دهید.
• مطمئن شوید که گلدان نو زهکشی مناسبی داشته باشد. تنها زمانی گلدان را آبیاری کنید که قسمت رویی خاک خشک شده باشد.
• قبل از افزودن کود به مدت 5 تا 7 روز به گیاه فرصت دهید تا سیستم ریشه خود را دوباره رشد دهد؛ زیرا کود دادن سریع ممکن است به گیاه در حال بهبودی استرس وارد کند.

برای نگهداری از گیاهان آپارتمانی از برترین متخصصین شهر خود قیمت بگیرید.

محاسبه قیمت برای شما

پیشگیری از چروک شدن ساقه گیاهان

مانند بسیاری از بیماری های قارچی، بعد از درگیر شدن گیاه کار زیادی نمی توان برای آن انجام داد؛ در نتیجه بهتر است با انجام اقداماتی از چروک شدن ساقه گیاهان پیشگیری کنیم. هنگامی که متوجه پوسیدگی ساقه می شوید، معمولاً از قبل به ریشه یا سایر قسمت های آن صدمه وارد شده است. اقدامات ذیل برای کاهش احتمال بروز این مشکل مفید به نظر می رسند:

• قارچ های ساکن در خاک (از جمله قارچ هایی که باعث پوسیدگی ساقه می شوند) در محیط مرطوب رشد نموده و تکثیر می یابند. خاک با زهکشی ضعیف وقتی با هوای گرم محیط نیز ترکیب می شود، مکانی مناسب برای رشد قارچ ها را فراهم می آورد. افزودن میزان زیادی مواد آلی به بهبود زهکشی خاک یاری فراوانی می نماید. راه چاره دیگر برای خاک های بیش از حد مرطوب، کاشتن سبزیجات باغچه در بسترهای مرتفع است.
• هنگام پیوند نهال، همه گیاهان را در یک عمق بکارید تا هیچکدام در خاک مدفون نشوند.
• در حین کشت دقت کنید که خاک روی ساقه ها قرار نگیرد. بودن خاک روی سطح گیاه شرایط را برای پرورش قارچ آسان تر می نماید.
• قارچ هایی مانند Phytophthora capsici و Sclerotinia sclerotiorum می توانند تا سال ها در باغچه شما زنده بمانند. از این رو تغییر محصولات در باغچه، اگرچه برای برطرف بسیاری از بیماری های مربوط به گیاهان مفید است، در خصوص این 2 قارچ یاریی نمی نماید. آن ها حتی در زمستان نیز مقاوم هستند و توانایی زنده ماندن بیش از یک دهه در خاک را نیز دارند.
• مطمئن شوید که گردش هوای مناسب در اطراف گیاه وجود داشته باشد. در ردیف هایی که گیاهان به شدت متراکم شده اند، رطوبت خیلی راحت به دام میفتد و موجب رشد سریع قارچ ها (مخصوصاً در هوای گرم) می شود. نتیجه این شرایط، چروک شدن ساقه گیاهان است.
• اگر از مواد آلی به عنوان مالچ استفاده می کنید، دقت کنید که باید به صورت کامل تجزیه شده باشد. اگر کمپوست شما هنوز آماده نیست، بهتر است برای مالچ پاشی از ورقه های پلاستیکی بهره ببرید.
• هرچه گیاه سالم تر باشد، احتمال ابتلای آن به بیماری کمتر است. مطمئن شوید که گیاه تمام مواد غذایی مورداحتیاجش را دریافت می نماید.
• گیاه را به میزان آبیاری کنید. از آب های سطحی و آب حوضچه ها برای آبیاری استفاده نکنید؛ زیرا ممکن است به Phytophthora capsici آلوده باشند.
• اگر خاک شما آلوده به یکی از انواع قارچ شده است، خاک را عوض نموده و آن را با خاک سالم جایگزین کنید. این کار به گیاه آغازی تازه می دهد و در رشد بهتر آن بسیار مؤثر است.

علت چروک شدن ساقه زاموفیلیا

شایع ترین علت چروک شدن ساقه زاموفیلیا آبیاری بیش از حد گیاه است. از دلایل دیگر پوسیدگی این گیاه دریافت نور نامناسب، آبیاری بسیار کم، عدم رعایت اصول کوددهی گیاه، تغییرات شدید دما، وارد شدن استرس به گیاه بعد از تعویض گلدان و بعلاوه ضربه تماشا ساقه هستند.

1. آبیاری بیش از حد؛ شایع ترین علت چروک شدن ساقه زاموفیلیا

آبیاری بیش از حد گردش هوا درون خاک را کاهش داده و باعث مرطوب ماندن خاک گیاه به مدت طولانی می شود. با کاهش اکسیژن، ریشه های گیاه توانایی جذب درست مواد مغذی را از دست می دهند. از سوی دیگر محیط غرقابی و گرم زمینه را برای رشد قارچ ها مساعد می نماید.

2. آبیاری ناکافی؛ دیگر علت چروک شدن ساقه زاموفیلیا

آبیاری ناکافی به ندرت می تواند باعث چروک شدن ساقه گیاه شود؛ با این وجود احتمال دارد. اغلب آبیاری بیش از حد و مرطوب ماندن طولانی مدت خاک گیاه است که موجب آسیب به ریشه و سپس ساقه می شود. اگر با علائمی مانند خشکی برگ های گیاه روبه رو شدید، ممکن است آبیاری ناکافی علت چروک شدن ساقه زاموفیلیا باشد.

اگر مشکل از آبیاری ناکافی باشد، برای درمان تنها کافی است گیاه را به روش اصولی آبیاری کنید. بهتر است در زمان آبیاری، خاک گلدان به طور کامل خیس شده (غرقابی نشود) و آب از سوراخ های زهکشی پایین گلدان خارج شود.

3. نور نامناسب

زاموفیلیا یکی از گیاهانی که به نور کمی احتیاج دارند محسوب می شود و بهتر است نور دریافتی آن به صورت غیرمستقیم باشد. نور زیاد برگ های گیاه را قهوه ای نموده و باعث پیچ خوردن آن ها خواهد شد. نور کم نیز موجب کاهش رشد گیاه می شود. اگر فکر می کنید علت چروک شدن ساقه زاموفیلیا به علت دریافت نور کم است، گیاه را کمی به پنجره نزدیک کنید.

4. کوددهی غیر اصولی

رعایت فواصل زمانی کوددهی در رشد مناسب و سلامت گیاه بسیار مهم است. کوددهی زیاد پی.اچ خاک را تغییر داده و باعث سمی شدن آن می شود. اگر فکر می کنید پوسیدگی ساقه به علت کوددهی بیش از حد است، خاک گلدان را با آب ولرم بشویید و به مدت 2 ماه گیاه را کوددهی نکنید.

ممکن است چروک شدن ساقه زاموفیلیا به علت دریافت کم مواد مغذی (کوددهی کمتر از احتیاج گیاه) باشد. در این صورت با رعایت فواصل زمانی مناسب (در فصول بهار و تابستان هر 3 هفته یک بار و در پاییز و زمستان هر 6 هفته یک بار) به کوددهی بپردازید. بعلاوه حتما از کودهای مخصوص گیاه یا کودهای گیاهان آپارتمانی بهره ببرید.

بیشتر بخوانید: باغبانی در پشت بام و گیاهان مناسب پشت بام

5. تغییرات شدید دما

زاموفیلیا گیاهی است که در برابر سرما مقاومت ندارد و رشد آن در این شرایط بسیار کم خواهد شد؛ در نتیجه در دمای پایین گیاه خشک شده و ساقه آن پوسیده می شود. در این شرایط پیشنهاد می کنیم گیاه را به جای گرم تری ببرید تا بعد از مدتی دوباره شادابی خود را پیدا کند.

6. وارد شدن شوک به گیاه در اثر قرار گرفتن در گلدان نو

تعویض گلدان تمام گیاهان را دچار نوعی استرس و تنش می نماید. این موضوع حتی در خصوص مقاوم ترین گیاهان نیز صادق است. وارد شدن استرس به گیاه خود را با علائمی از قبیل زرد شدن برگ ها و پوسیدگی ساقه نشان می دهد. در این شرایط تنها کافی است اصول کوددهی و آبیاری مناسب گیاه را رعایت کنید. بعد از حدود یک ماه گیاه مجدداً به حالت طبیعی خود باز می شود. رعایت نکات نگهداری زاموفیلیا به سلامتی این گیاه یاری شایانی خواهد نمود.

علت چروک شدن ساقه آئونیوم

گل آئونیوم یکی از گیاهان زیبای آپارتمانی است که اگر در نگهداری آن دقت کافی صورت نگیرد، پژمرده و کدر می شود. شایع ترین علت چروک شدن ساقه آئونیوم آبیاری بیش از حد گیاه است. عللی که در خصوص چروک شدن ساقه گیاه زاموفیلیا گفته شد، در خصوص این گیاه نیز صدق می نماید.

علت چروک شدن ساقه گیاهان یوکا

علت پوک شدن ساقه یوکا و چروک شدن آن نیز در بیشتر موارد مشابه گیاهان قبلی است که گفته شد. این گیاه به آب وهوای خشک علاقه دارد. با وجود گرمادوست بودن این گیاه، نباید دمای محیط نگهداری آن بیش از 35 درجه شود. اگر متوجه زرد شدن برگ های یوکا شدید، یک عامل احتمالی گرم بودن بیش از حد فضای نگهداری آن است.

پوسیدگی ساقه گیاه خود را با خشک شدن و به رنگ قهوه ای درآمدن برگ ها نشان می دهد. همان طور که گفتیم، رایج ترین علت چروک شدن ساقه یوکا و پوسیدگی ریشه، آبیاری بیش از حد است. خاک با زهکشی مناسب از این مشکل پیشگیری خواهد نمود.

علت چروک شدن ساقه فیکوس

فیکوس یکی از گیاهان آپارتمانی است که برگ هایی شبیه چرم دارد و در رنگ های مختلفی یافت می شود. این گیاه نیز در صورت آبیاری بیش از حد دچار پوسیدگی و چروک شدن ساقه می شود. علل چروک شدن ساقه گیاهان که در قسمت های قبل گفته شد، در خصوص این گیاه نیز صدق می نماید.

1. انواع گل فیکوس

از انواع گل فیکوس می توان به فیکوس الاستیکا، فیکوس بنجامین، فیکوس میکروکارپا، فیکوس برگ موزی و فیکوس هندی اشاره نمود. همه انواع گل فیکوس نباید زیر نور مستقیم خورشید قرار داده شوند. در فصول گرم هر 10 روز یک بار و در فصول سرد هر 2 هفته یک بار به گیاه آب دهید. حتماً در زمانی که سطح خاک خشک است، گیاه را آبیاری کنید. تمام نکاتی که برای محافظت از گیاهان گفته شد، در خصوص این گیاه نیز صدق می نماید.

2. مسائل فیکوس

این موارد از جمله مسائل فیکوس به شمار می فرایند:

• زرد شدن برگ گیاه
• بیماری های قارچی
• خشک شدن برگ ها و ریزش آن ها
• لکه های قهوه ای روی برگ ها
• پوسیده شدن ریشه / ساقه

نحوه نگهداری صحیح گیاه (تأمین نور مناسب برای آن، کوددهی اصولی، آبیاری به میزان، فراهم آوردن رطوبت کافی در محیط و …) به پیشگیری از مسائل فیکوس یاری زیادی خواهد نمود.

بیشتر بخوانید: گیاهانی که سریع رشد می نمایند: [معرفی 12 گیاه]

علت سیاه شدن ساقه شفلرا

شفلرا یکی از گیاهان آپارتمانی است و به نسبت دیگر گیاهان در برابر شرایط نامساعد محیطی پایدارتر است. برگ های آن به رنگ سبز روشن بوده و چرمی شکل هستند و از یک نقطه خارج می شوند. تمام نکاتی که در قسمت های قبل برای محافظت از گیاهان گفته شد، در خصوص این گیاه نیز صدق می نماید. سیاه شدن ساقه شفلرا زمانی اتفاق میفتد که آبیاری گیاه بیش از حد بوده و در محیطی با تهویه نامناسب قرار گرفته باشد.

برای درمان این شرایط نیز باید قسمت های سیاه شده گیاه را قطع کرد. بعلاوه می توانید از قارچ کش ها در فضای باز بهره ببرید تا گیاه سلامتی خود را باز یابد. دقت کنید که نباید زیاد گیاه را جابه جا کنید؛ بلکه باید در همان محیطی که گیاه قرار گرفته است، شرایط مناسب را برای آن به وجود آورید.

جمع بندی

در این مطلب در خصوص علت چروک شدن ساقه گیاهان مختلف صحبت کردیم و روش های پیشگیری و درمان این مشکل را شرح دادیم. چروک و پوسیده شدن ساقه گیاه معمولاً به علت آبیاری بیش از حد و عدم زهکشی مناسب خاک گیاه اتفاق میفتد. رعایت نکات نگهداری از گیاهان از جمله آبیاری در فواصل زمانی مناسب و با توجه به نوع گیاه و نوع فصل، کوددهی اصولی، قرار دادن گیاه در فضای مناسب با نور و تهویه مطبوع و … آن ها را به مدت طولانی سرحال و تازه نگه می دارد و می توانید مدت زمان بیشتری از شادابی گیاه خود لذت ببرید!