بازنده اصلی سقوط آزاد نفت - آناسی

به گزارش دنیای اقتصاد، در گام بعدی فروپاشی فراوری قرار گرفته است که به نوبه خود موجب از دست رفتن هزاران شغل، ورشکستگی بسیاری از شرکت های نفتی، بانک های سرمایه گذار در این حوزه و اقتصاد های وابسته به نفت می گردد. از این رو، شاید در شرایط کنونی نتوان برنده عظیمی برای افت قیمت ها یافت، اما فراورینمایندگان نفت به یقین عظیم ترین بازندگان سقوط قیمت ها هستند.

این موضوعی است که هلیما کرافت، مدیرعامل شرکت مشاوره ای آربی سی مارکت در قالب یادداشتی در فایننشال تایمز به آن پرداخته است.

به گفته کرافت، برای زمانی کوتاه به دنبال توافق تاریخی اوپک پلاس برای کاهش حدود 10 میلیون بشکه از عرضه دنیای نفت، ترامپ برنده اصلی شرایط کنونی به نظر می رسید. اما این مقام خیلی زود از او گرفته شد. افت قیمت نفت از آن موقع و حتی منفی شدن بهای نفت خام آمریکا در هفته گذشته باعث شده حال ناظران بازار نفت از خود بپرسند که چه کسی محکم ترین ضربه را از شرایط کنونی خورده است؟

دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا پیروز آشکار توافق نفتی اوپک پلاس در هفته های اخیر بود. او از راه دور و به واسطه تلفن، مذاکراتی را رهبری کرد و موجب حل اختلافات عمیق روسیه و عربستان شد. در نهایت توافقی بین کشور های عضو و غیرعضو اوپک شکل گرفت که در تاریخ بی نظیر بود؛ بنابراین دشمن سرسخت اوپک، به منظور دفاع از منافع شرکت های نفتی آمریکایی، به یکباره به قهرمانی بدل شد که توافقی بین اوپک و متحدانش را رهبری کرد.

از سوی دیگر او با هرگونه کاهش فراوری اختیاری آمریکا برای همراهی با دیگر فراورینمایندگان مخالفت کرد. اما حال شرایط متفاوت از چند هفته پیش شده است و از افت قیمت ها هیچ کدام از فراورینمایندگان نفت مصون نیستند. از این رو است که بلومبرگ در گزارشی می نویسد فصل بعدی وقایع نفت، فروپاشی این صنعت است.

عقب نشینی گام به گام نفت در برابر کرونا

شیوع ویروس کرونا گام به گام موجب عقب نشینی هرچه بیشتر نفت شد. ابتدا نگرانی از فراگیر شدن هرچه بیشتر این ویروس کارخانه ها را تعطیل، رانندگان را خانه نشین و میلیارد ها نفر را در سراسر دنیا قرنطینه کرد، این محدودیت ها نیز در نهایت به افت قابل توجه تقاضا برای نفت منجر شد.

تقاضای نفت سال گذشته حدود 100 میلیون بشکه در روز بود، اما حال برآورد می گردد که رقمی بین 65 تا 70 میلیون بشکه در روز باشد. این یعنی حدود یک سوم از تقاضا از بین رفته است. با افت تقاضا، نفت فراوری شده راهی مخازن ذخیره سازی شد. در حالی که ذخایر موجود در خشکی به شکل بی سابقه ای در حال پر شدن هستند، تاجران نفت اقدام به اجاره نفتکش ها برای انبار کردن آن روی اقیانوس ها به امید بهتر شدن قیمت ها در آینده و فروش نفت در بهای بالاتر کردند.

بهای اجاره نفتکش ها نیز به شدت افزایش یافته چراکه ظرفیت ذخایر روی آب نیز رو به اتمام است و این خود به تنهایی نشان می دهد اوضاع بازار نفت تا چه اندازه وخیم شده است. حال به نظر می رسد گام بعدی تخریب فرا رسیده باشد.

آنچه آمریکا، روسیه و عربستان را حدود دو هفته پیش در کنار هم قرار داد تا توافقی برای کاهش عرضه شکل بگیرد، نگرانی از رسیدن به نقطه خاموشی فراوری بود. چراکه خاموشی اجباری فراوری به تبع خود از بین رفتن مشاغل بسیاری، ورشکستگی شرکت ها، بانک ها و اقتصاد های محلی وابسته به نفت را به دنبال خواهد داشت.

با این حال ابعاد فاجعه در سمت تقاضا به قدری شدید و عظیم بود که همکاری آن ها را بی اثر کرد و نتوانست از افت قیمت نفت جلوگیری کند. در نهایت نیز هفته گذشته نفت برای اولین بار در تاریخ به زیر صفر سقوط کرد و حال خاموشی فراوری تنها نه یک نگرانی بلکه به یک واقعیت بدل شده است. یکی از کارشناسان بازار نفت در این خصوص به بلومبرگ می گوید: در حال نزدیک شدن به آخر بازی هستیم. پیش از رسیدن میانه های مه (ماه آینده میلادی) وخامت بازار نفت اوج می گیرد. ما تا آن موقع نه چند ماه بلکه تنها چند هفته فاصله داریم.

شیل در کما

روی کاغذ، کاهش فراوری باید از کشور های حاضر در توافق نفتی اوپک پلاس شروع گردد چراکه بر اساس این توافق در ابتدای ماه مه این کشور ها باید در مجموع فراوریات خود را 7/ 9 میلیون بشکه در روز کاهش داده باشند. با این حال افت شدید بهای نفت آمریکا در هفته گذشته بازی را تا حدودی تغییر داده و حال شرکت های فراورینماینده نفت آمریکا نیز برای کاهش فراوری دست به کار شده اند.

سریع ترین شاخص برای آنالیز صنعت نفت آمریکا و شرایط شرکت های فراورینماینده نفت شیل، تعداد دکل های حفاری فعال در این کشور هستند. تعداد دکل های حفاری با سرعت زیادی رو به کاهش گذاشته به طوری که هفته گذشته تعداد دکل های فعال در صنعت نفت آمریکا به کمترین سطح طی چهار سال اخیر رسید. پیش از شیوع ویروس کرونا، تعداد دکل ها حدود 650 عدد بود، اما در این مدت 40 درصد آن ها غیرفعال شده و به 378 فروند رسیده است.

بن لوکوک، مدیر تجارت نفت در شرکت ترافیگورا می گوید: روز دوشنبه (زمانی که قیمت ها منفی شدند) بسیاری از مردم به این باور رسیدند که فراوری باید کاهش یابد. ترافیگورا به عنوان عظیم ترین صادرنماینده نفت آمریکا از خلیج مکزیک اعلام نموده است که افت فراوری در تگزاس، نیومکزیکو، داکوتای شاقتصادی و بسیاری از ایالت های نفت خیز آمریکا بسیار سریع تر از آنچه پیش از این انتظار می رفت اتفاق خواهد افتاد، چراکه فراورینمایندگان به قیمت های منفی واکنش نشان خواهند داد.

تا پیش از سقوط بیش از 300 درصدی قیمت ها در دوشنبه هفته پیش، برآورد می شد که میزان فراوری نفت آمریکا تا دسامبر یعنی ظرف حدود 8 ماه 5/ 1 میلیون بشکه در روز کاهش یابد. اما حال ناظران بازار انتظار دارند که این میزان افت فراوری تا ژوئن یعنی ظرف دو ماه آینده رخ دهد. راجر دیوان، تحلیلگر بازار نفت در آی آچ اس مارکت می گوید: شدت فشار افت قیمت ها مانند یک کاتالیزور برای تعطیلی فوری برخی فعالیت ها عمل می نماید.

با وجود اینکه منفی شدن قیمت ها در بازار آینده نفت و برای قرارداد های سررسید ماه مه رخ داد، اما بلومبرگ گزارش می دهد که در بازار فیزیکی حتی شرایط وخیم تر بوده است. فراورینمایندگان در برخی نواحی از جمله برای نفت ترش تگزاس یا نفت معمولی کانزاس مجبور بودند تا 50 دلار بپردازند تا از دست نفتشان خلاص شوند. از این رو برخی شرکت ها از جمله کونوکو فیلیپس و کانتینتال ریسورس برنامه های خود برای کاهش فراوری را اعلام نموده اند.

رگولاتور های اوکلاهاما نیز به حفاران اجازه داده اند که حفاری را بدون باطل شدن اجاره نامه هایشان متوقف نمایند؛ این تصمیمی است که در نیومکزیکو نیز اتخاذ شده. داکوتای شاقتصادی نیز که سال ها نماد انقلاب شیل ایالات متحده بود، این روز ها به سرعت در حال عقب نشینی است. فراورینمایندگان نفت در این منطقه تا به امروز بیش از 6هزار حلقه چاه را بسته اند و حدود 405 هزار بشکه در روز یا معادل حدود 30 درصد از فراوری کل منطقه را محدود نموده اند.

بازندگان در خارج آمریکا

اما فراورینمایندگان آمریکایی و در صدر آن ها ترامپ تنها بازندگان افت شدید قیمت نفت نیستند. با وجود اینکه بهای نفت در خارج از آمریکا منفی نشده، اما شرایط در این مناطق نیز بسیار وخیم است. هفته پیش ونزوئلا اظهار داشت که قیمت نفت این کشور به کمتر از 10 دلار در بشکه رسیده که کمترین سطح در بیش از 20 سال اخیر است. پیش از منفی شدن قیمت ها بلومبرگ نیز از معامله شدن یک نفت شاخص نیجریه حدود 12 دلار بر بشکه خبر داده بود.

بهای سبد نفتی اوپک نیز هفته گذشته تا مرز 12 دلار بر بشکه سقوط نموده بود. علاوه بر این کارشناسان پیش بینی می نمایند که با پر شدن ذخایر خشکی و دریا محتمل است که نفت از جمله برنت در هفته های پیش رو نزدیک به صفر و حتی وارد محدوده منفی گردد. هر هفته 50 میلیون بشکه به ذخایر نفتی دنیا افزوده می گردد.

از این رو است که برخی از فراورینمایندگان کاهش فراوری را شروع نموده اند. از جمله چاد، یک کشور فقیر آفریقایی، ویتنام و برزیل یا فراوری را کاهش داده اند یا برنامه هایی را برای این کار در دست دارند.

میچ فلگ، رئیس شرکت نفتی سریکا انرژی در دریای شمال در این خصوص می گوید: من نمی خواهم خیلی احساساتی اظهارنظر کنم، اما بله، به وضوح خطر تعطیل شدن در برخی از نقاط دنیا به شکل واقعی وجود دارد. فراورینمایندگان عظیمی، چون عربستان و روسیه نیز اقدامات لازم برای اجرای توافق کاهش فراوری را شروع نموده اند.

مقامات سعودی روز یکشنبه از شروع کاهش فراوری این کشور خبر دادند و شرکت های نفتی روسیه اعلام نموده اند که میزان صادراتشان در ماه مه به کمترین سطح ظرف 10 سال اخیر خواهد رسید. برخی منابع نیز گفته اند دولت آذربایجان کاهش فراوری نفت را شروع نموده بر خلاف توافقات قبلی کاهش فراوری مشمول میدان های تحت کنترل شرکت بی پی نیز می گردد. چراکه دولت این کشور بدون اعمال محدودیت بر فراوری بی پی نمی تواند فراوری را کاهش دهد.

اما افت فراوری و فروپاشی صنعت نفت تنها نگرانی این کشور ها نیست؛ خطر عظیم تری که آن ها را تهدید می نماید، احتمال ناآرامی های اجتماعی و فروپاشی اقتصادی و سیاسی است.

بر اساس گزارش فایننشال تایمز، آنالیز های آربی سی مارکت نشان می دهد که فراورینمایندگان اوپک و روسیه به طور متوسط به نفت 90 دلاری برای سر به سر کردن هزینه های خود احتیاج دارند. سه کشور فراورینماینده نفت عراق، الجزایر و سودان در سال 2019 به دلیل فقر و فقدان فرصت اقتصادی با اعتراضات مردمی روبرو شدند.

اما کسری بودجه تنها شامل حال کشور های فقیر نمی گردد. وزیر دارایی عربستان سعودی در روز های اخیر اعلام نموده که این کشور برای جبران هزینه های خود باید یک وام 26 میلیارد دلاری کسب کند و 32 میلیارد دلار نیز از صندوق ذخیره ارزی خود برداشت کند.

آنتون سلیوانوف، وزیر دارایی روسیه نیز اعلام نموده که دولت این کشور مجبور است در امسال میلادی حدود 5/ 13 میلیارد دلار برای جبران کمبود درآمد های خود وام بگیرد. از این رو است که کرافت می گوید اگر کشور های فراوری نماینده نفت در زمینه اصلاحات اقتصادی به موفقیت نرسند و قیمت های ناپایدار همچنان بر دولت ها فشار اقتصادی وارد کند، فروپاشی اقتصاد های نفتی می تواند گام بعدی طلای سیاه باشد.